Mustafa YILDIZ^a

^aMelikgazi Mustafa Eminoğlu Anadolu Lisesi, Kayseri

İbn Sînâ akıl öğretisine iliştirdiği kutsal akıl kavramı ile, peygamberliği, varlık değeri, işlevi ve başarısıyla ilgisi bakımından temellendirir. Bu makalenin birinci başlığında, genelde aklın, özelde ise kutsal aklın varlık düzeni içerisindeki yeri araştırılmıştır. Varlık düzeninde kutsal akıl, ilk maddeden itibaren akıllar evreninde ve İlk Neden'e doğru yükseliş basamaklarının en yüksek konumunda bulunur. İkinci başlıkta genel hatlarıyla İbn Sînâ'nın akıl öğretisi ele alınmıştır. İbn Sînâ'ya göre insan nefsi, doğuştan düşünülür nesneleri almak için bir gizilgüce sahiptir. Bu aşama maddeli akıl olarak adlandırılır. Düşünmenin ilk ilkelerini içeren önermeleri elde eden, ancak onları henüz kullanmayan kişinin meleke halinde bir aklı vardır. Ne zaman ki bir kişi soyut kavramları ve ikincil düşünsel nesneleri elde eder, ancak şu anda onları kullanmıyor ise bilfiil aklı vardır. İnsan aklının düşünülür nesneleri fiil halinde düşündüğü durumu ise, Faal Aklın sudurundan kazanılmış olması nedeniyle kazanılmış akıl olarak adlandırılır. Üçüncü başlıkta ise peygamberlik problemini açıklamak ve temellendirmek amacıyla akıl öğretisine iliştirilmiş bir kavram olarak kutsal aklın yeri, ayırıcı özellikleri, öğrenim, sezgi, hayalgücü mucize gibi kavramlarla ilişkisi incelenmiştir. Bu bakımdan İbn Sînâ peygamberliğin çeşitli basamaklarından söz eder. Kutsal akıl, yani akla dayalı peygamberlik, aklın eylemlerinin ve peygamberlik güçlerinin en üst düzeyinde bulunur.

Avicenna bases the prophecy regarding its value of existence, its function and its achievement with the concept of holy intellect that he has been attach his teaching of intellect. At the first chapter of this article it has been investigate where is the intellect the meaning of the general, and the holy intellect the meaning of the personal in the order of existence. The holy intelect finds at the highest place of rising process beginning from first matter through the universe of intelligences and the First Cause in the order of existence At the second chapter, it has been take up Avicenna's teaching of intellect with the general lines. According to Avicenna the human soul, at birth, possesses a potentiality for receiving intellectual object. This stage is called as material intellect. A man secures the propositions including the first principles of thought, but not thinking them yet, he has intellect in habitu. When a man secures the abstract concepts and secondary intellectual objects, but without thinking them at the moment, he has actual intellect. The condition of human intellect thinking intellectual objects actually called acquired intelect, for the reason acquired from the emanation of the Active Intellect. At the third chapter it has been investigate the holy intellect, as a concept attached the teaching of intellect to explain the problem of prophecy, its place and distinctive qualities and relation with the concept as education, intuition, imagination and miracle. İn this respect Avicenna take about different degrees of prophecy. The holy intellect, namely prophecy propped up intellect, finds at the highest of the action of intellect and the powers of prophecy.