İslam’ın Mezhepler Öncesi Tarihsel ve Toplumsal Gerçekliği Sorunu / The Problem of the Historical and Sociological Reality of Islam Before Sects (Mazhab)
Volume/Number
2018 29. cilt - 2. sayı - Farklı İslam Yorumları Olarak Mezhepler
Author
Sönmez KUTLU
İslam Mezhepleri Tarihi AD, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Ankara
Öz
İslam, Allah tarafından vahiy aracılığı ile insanlığa gönderilen dinin adıdır. Bu din, Hz. Muhammed
(s.a.v.)’e indirilen vahiylerle tekâmüle ermiştir. Hz. Muhammed (s.a.v.) vefat etmeden önce İslam
dini; vahyin öncülüğünde ve Hz. Peygamber’in örnekliğinde itikad, ahlak, ibadet ve toplumsal
değerler (muamelat) boyutuyla kurumsal bir din hüviyeti kazanmıştır. Zikredilen alanlarla ilgili
Kur’an’ın verdiği bilgiler, bunu açıkça ortaya koymaktadır. İslam vahyi, sadece yazıda kalmamış,
hayat tarzıyla, Müslümanlar veya müminler olarak tanımlanan önemli bir taraftar kitlesi oluşturmuştur.
Bu dinin ilk inananları, Mekke, Medine ve çevresinde yaşayan Araplardan oluşmaktadır. Daha
sonra diğer topluluklar arasında geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. İslam’ın Hz. Muhammed hayatta
iken, yirmi üç yıllık bir sürede genel hatlarıyla teşekkül etmesi ve belli bir coğrafyada bir topluluk
tarafından benimsenmesi, onun “tarihsel ve toplumsal gerçekliği”ni gösteren en önemli delilidir. İslam’ı
anlamak üzere ortaya çıkan bazı dinî oluşumlar (mezhep, tarikat ve cemaat), İslam’ın bu gerçekliğini
görmezden gelmektedir. Bu yapıların mensupları, mezhep ile dini karıştırarak kendi anlayışlarını
dinin yerine ikame etmektedir. Bu makalede, İslam’ın mezhepler öncesindeki tarihsel ve
toplumsal gerçekliğini ve diğer tarihsel gerçekliklerle ilişkisini analiz edecektir.
Anahtar Kelimeler
İslam; mezhep; tarikat; cemaat; tarihsel gerçeklik; din-mezhep ilişkisi
Abstract
Islam is the name of the religion which was sent to humanity through revelation by
God. This religion has evolved with the revelations to Muhammad. Before prophet Muhammad
passed away, the religion of Islam acquired an religious identity in the sense of faith, morality, worship
and social values in the precedent of revelation and in the example of the Prophet. The information
which is given by Quran about aforementioned fields makes this clear. Islamic revelation is
not remaining only in writting but with a lifestyle it has created an important mass of people, defined
as Muslims or believers. The first believers of this religion were the Arabs which were living in
Mecca, Medina and its around. Later, it had been spread to a wide geographical area among the other
communities. While prophet Muhammad is alive, the formation of Islam with general terms approximately
for a period of twenty-three years and its adoption by a community in a particular geography
is the most important evidence showing its historical and social reality. Some religious formations
such as denominations, orders and Islamic movements which are emerged to understand Islam,
come from ignoring this reality of Islam. Members of these structures, substitute their own understanding
for religion by intermingling religion with sects. In this article, the historical and social reality
of Islam before the sects and the relation to the other historical realities will be analyzed.
Keywords
Islam; sect; cult; community; historicity; relation between religion and sect
