Pratik Ateizmi Besleyen Dinsel Tutumlar / The Religious Attitudes That Motive for Practical Atheism
Volume/Number
2020 31. cilt - 3. sayı
Author
Yaşar ÜNAL
Çankırı Karatekin Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Kelam ve İtikadî İslam Mezhepleri ABD, Çankırı, TÜRKİYE
Öz
Ateizm, biri teorik, diğeri de pratik olmak üzere iki boyutta ele alınan bir olgu olarak karşımıza
çıkmaktadır. Ateistlerin kendilerini savunmak adına öne sürdükleri argümanlar değerlendirildiğinde
baskın olan boyutun pratik ateizm olduğu görülmektedir. Pratik ateizm bir dine mensup
olanların dini inanış ve yaşayışlarındaki çelişki ve tutarsızlıklara dayanır. Dinî inanış, algı ve yaşantıdaki
bu tutarsızlıklar, bazı insanları dine karşı mesafeli durmaya, hatta sırt çevirmeye sevk
etmektedir. Bu durumda sorunun kaynağında Tanrı’nın bizzat kendisi değil, O’na inanan insanların
din algıları ve buna bağlı olarak gerçekleştirdikleri olumsuz eylemlere karşı ortaya konulan
tepkisel bir yaklaşım yer almaktadır. Mutlak doğru olanı yalnızca kendi görüşünün temsil ettiği
iddiasına bağlı olarak ortaya çıkan tarikat ve mezhep gibi yapıların ürettiği taassup, bu yaklaşımın
ortaya çıkış sebeplerinden birisidir. Akıl düşmanlığı ile birlikte seyreden ve yeni olan her şeye
kendisini kapatarak bid’at damgası vuran çeşitli Selefi yaklaşımlar, yine buna bağlı olarak ortaya
çıkan türlü tutarsızlıklar olası sebepler arasında sayılabilir. Din-siyaset ilişkilerinde görülen birtakım
yanlışlıklar, kutsal olanın ne olduğuna dönük bazı inanışlar da pratik ateizme götüren sebeplere
eklenebilir. Batı dünyası da aynı sorunu Ruhbanlık anlayışı üzerinden tecrübe etmiştir. Nitekim
kilisenin tekelci baskısı, Hristiyanlıktan uzaklaşmaya ve özellikle pratik ateizme götüren süreçlere
ciddi katkı sağlamıştır. Bu makalede ağırlıklı olarak Müslümanların yaşadığı coğrafyalarda
insanların pratik ateizme yönelmesine zemin oluşturan faktörlerin ele alınması amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Pratik Ateizm; taassup; tutarsızlık; akıl düşmanlığı; din-siyaset ilişkisi
Abstract
Atheism is regarded as a phenomenon that is mostly sophisticated in its two aspects,
one theoretical and the other practical form. When the arguments that were put forward by atheists
to defend themselves are examined, it is understood that the dominant aspect refers to the
practical atheism. Practical atheism is based on contradictions and inconsistencies of those who
belong to any religious belief or their religious practices. These inconsistencies in religious beliefs,
perceptions, and experiences lead some people to backslide from religion and even turn their
backs on religion. In this manner, the core of the problem is not God himself, but is the religious
perceptions of those who believe in Him and their stances that emerged as a kind of counterreaction
to actions they practiced in this manner. It is known that the basic reason for the emergence
of such an approach is the concept of the bigotry i.e taassub which was formed by any sect
or brethren, thinking strictly that their ideas or claims formed absolute truth. Other reasons causing
this aspect can be described as various Salafist approaches, going along with ideas that contradict
with the reason and adopting bid'ah by rejecting everything new, and various inconsistencies
that arise related to this. In addition to some fallacies, existing in the relations between religion
and politics, some beliefs, sophisticating what is the sacred one, can be regarded as other reasons
that motivated the concept of practical atheism. Also, the Western world has faced with the same
problem through clerical minds. It is assumed that the monopolistic pressure of the church made
a serious drive to the processes moving away from Christianity and turning especially to practical
atheism. This article intends the core patterns which caused people to have tendencies toward
practical atheism in the environment in which especially Muslims lived.
Keywords
Practical Atheism; taassub; inconsistency; enmity of mind; religion-politics relation
