Bayram TAMTÜRK

 

Milli Eğitim Bakanlığı, Nevşehir, TÜRKİYE

Bilginin ne olduğu ve nasıl elde edildiği pek çok filozofun üzerinde durduğu önemli bir konudur. Felsefe varlık, bilgi ve değer üzerine rasyonel ve sistematik bir fikir üretmek demek ise bu sorun felsefenin önemli bir bölümünü işgal etmektedir. Meşşâî geleneğin Endülüs’teki önemli temsilcilerinden İbn Bâcce; “İttisalu’l-Akli bi’l-İnsan” adlı eserinde insanın yetkinleşme sürecinin birtakım bilgisel ve ahlaki kazanımları elde etmek suretiyle olduğuna dayanan bir teori ortaya atmıştır. İbn Bâcce’nin insanın biyolojik ve ruhi yapısını ortaya koymaktaki maksadı, onun nihai gayesini belirlemek ve ona nasıl ulaşabileceğini göstermektir. Çalışmamız İbn Bâcce’nin bahsettiğimiz eseri merkezinde diğer eserleri ve bu konuda yapılan çalışmalar dikkate alınarak hazırlanmıştır. İbn Bâcce’nin ittisal teorisini incelerken bazı kavramları daha net ifade edebilmek adına İbn Rüşd ve İbn Sinâ’nın konu ile ilgili çalışmalarını da ele almak gerekmektedir. Bu çalışmada; ittisal teorisi bağlamında Endülüs düşüncesine Aristoteles etkisi ve Müslüman filozofların özgün katkıları da gösterilmeye çalışılmıştır. Makalede aşağıdaki sorulara cevap aranmaktadır. Birtakım bilgisel ve ahlaki erdemlerle yetkinleşmek suretiyle aşkın (müteâl) bilgi kapısı insana açılabilir mi? İnsan herhangi bir dış yardım almadan kendi potansiyelini kullanmak suretiyle bilgi edinme noktasında ilahi yardıma erişebilir mi? İnsan aklı ile Faal Aklın ittisalinin mahiyeti nedir? Bu süreç sonunda elde edilen bilgiler genel geçer midir? Bireysel bir nitelik mi arz etmektedir? Soruları ile birlikte; İbn Bâcce’nin terminolojisinde, sufi, arif ve filozof kavramları ele alınarak, bunların bilgi edinme yöntemleri ve derecelerine göre insanlardaki yansımaları “İttisalu’l-Akli bi’l-İnsan” adlı risalesi merkezinde müzakereye açılacaktır.

What knowledge is and how it is obtained is an important issue that many philosophers have emphasized. If philosophy means generating a rational and systematic idea on exist, knowledge and virtuous, this problem occupies an important part of philosophy. Ibn Bajja, one of the important representatives of the Meshai tradition in Andalusia; in his work named " İttisalu'l-Akl-i bi'l-İnsan", he put forward a theory based on the process of empowerment of the human being by obtaining some informational and moral gains. The purpose of Ibn Bajjah in revealing the biological and spiritual structure of man is to determine his ultimate goal and show how he can reach it. Our study has been prepared in the center of Ibn Bajja's work that we have mentioned, taking into account other works and studies on this subject. While examining Ibn Bajja's perception theory, it is necessary to consider the studies of Averroes and Avicenna in order to express some concepts more clearly. In this study; In the context of perception theory, Aristotle's influence on Andalusian thought and the original contributions of Muslim philosophers were also tried to be shown. In the article has been seeking answers to the following questions. Whether the door of transcendental knowledge can be opened to man by becoming competent with a set of ideas and moral virtues? Can a person access divine help at the point of acquiring knowledge by using his own potential without any outside help? What is the nature of the perception of the human mind and the Agent Intellect? Is the information obtained at the end of this process universal consent? Is it an individual character? With questions; in Ibn Bajjah's terminology, the concepts of sufic, wise man, and philosopher will be addressed, and their reflections on people according to their knowledge acquisition methods and degrees will be opened for discussion at the center of his epistle titled “İttisalu’l-Akli Bi’l-İnsan.”