Özcan AKDAĞ^a, Osman BAYDER^b

 

Din ve felsefe arasında bir çatışma söz konusu mudur? Bu soru gerek Yahudi ve Hıristiyan gerekse Müslüman olsun bir dine inanan düşünürlerin çoğunu meşgul etmiştir. Nitekim Philon, Origen, Kindî, Farabî, İbn Sinâ ve İbn Rüşd gibi pek çok düşünür, felsefe ile din arasında bir çatışmanın olmadığını gösterme çabasında olmuşlardır. Müslüman düşünürler bunu yaparken özellikle, a)Felsefî yöntemle ulaşılan sonuçlarla dinin bize bildirdiği şeyler arasında aykırılık değil, aksine paralellik olduğunu göstermek, b)Felsefe aleyhtarı olanlara cevap vermek, c)Vahiy ve nübüvvet gibi birtakım dinî meselelerin aklî olduğunu ve akıl yoluyla kanıtlanabileceğini ispat etmek gibi birtakım amaçlar gözetmişlerdir. Felsefî sonuçlar ile dinî metinler arasında bir çatışma/tearuz izlenimi söz konusu olduğunda onlar, dinî metinlerdeki ibareleri tevil etme yoluna gitmişlerdir. Müslüman bir coğrafyada yetişen Yahudi düşünür İbn Meymûn da benzer bir misyonu üstlenmiş ve Kindî, Saadya Gaon, Farâbî, İbn Sinâ ve İbn Rüşd gibi düşünürlerin görüşlerinden beslenerek genelde Meşşaî felsefe özelde ise Aristo felsefesi ile Yahudiliği bağdaştırmaya çalışmıştır. Biz bu çalışmada İbn Meymûn’un Yahudilik ile Aristo felsefesini nasıl bağdaştırdığı meselesini Delâletu’l-Hairîn adlı eser ekseninde ele alacak ve onun bu konudaki teşebbüsüne yer vermeye çalışacağız.

Is there a conflict between religion and philosophy? This question we have expressed has occupied many thinkers who believe in a religion. Many thinkers like Philon, Origen, al-Kindî, Saadia Gaon, al-Farâbî, Ibn Sînâ (Avicenna) and Ibn Rushd (Averroes) attempted to show that there is no conflict between philosophy and religion. In doing so Muslim thinkers had the following purposes: a) to show that there is no contradiction between the things that religion tells us and the results of the philosophical articulations, on the contrary there is a harmony between them; b) to answer those who oppose philosophy and c) to prove that some religious beliefs such as revelation and prophecy are rational and can be proved through reasoning. For these purposes, when they encounter that there is a conflict between religion and philosophy, they underlined religious texts. Maimonides, a Jewish thinker who was raised in a Muslim geography, undertook a similar mission and tried to reconcile Jewish religion with Aristotelian philosophy based on the views of thinkers such as al-Kindî, al-Farâbî, Avicenna and (Averroes). In this study, we will consider the question of how Maimonides reconciled Jewish religion with the Aristotelian philosophy and his attempts in the context with Dalalat al-hairin.