Emel YAVUZOĞLU ERGİNa
aTefsir AD,Trakya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi,Edirne
Dil alimleri belâgat ilmini başlıca beyân ve meânî olarak iki grupta değerlendirmişler, daha sonraları
buna “şiire renk ve güzellik kazandıran her türlü edebî ve belâgî sanatlar”1 şeklinde tarif edilebilecek olan bedî’ sanatını da eklemişlerdir. Mürâât-ı nazîr, tenâsüb, cem’iyyet, tevfîk, telfîk, muâhât gibi isimlerle de bilinen ve bedî’ alanının en başta gelen sanatlarından biri olan i’tilâf, kimi alimlerce belâgatın en önemli esası olarak kabul edilen uyuma dayanan başlıca sanat olması açısından ayrı bir öneme sahiptir. Klasik literatürde i’tilâf sanatı kendi içerisinde türlere ayrılmış ve “îhâm-ı tenâsüb” ile “teşâbühü’l-etrâf” sanatları i’tilâfa yakın manada kullanılan diğer edebî sanatlar olarak tanımlayabileceğimiz “i’tilâfın mülhakları” arasında belagat terminolojisindeki yerini almıştır. Bununla beraber îğâl, tevşîh, tazmîn gibi sanatların lafız-mana uyumuna dayanan edebî türler olmaları itibariye i’tilâfın alt başlıkları olarak kategorize edilmesinin, uyum konusunun daha derli-toplu bir şekilde değerlendirilmesine katkı sağlayacağı kanaatindeyiz. Bu makalede i’tilâfın içeriği ve kategorizasyonu ile ilgili olarak mütevazı bir teklif sunulmakta, i’tilâfın anlam alanı, türleri ve mülhakları konunun Kur’ân ayetlerinde görebileceğimiz örnekleri çerçevesinde ele alınmaktadır.
Language scholars have classified the science of eloquence into two main branches : “Meâni and
Beyan” and then added the language art of “bedî” that is defined as “ all the literary and rhetorical arts that give the colour and the beauty of a poem” into this classification. I’tilâf that is also known with the words “mürâât-ı nazîr, tenâsüb, cem’iyyet, tevfîk, telfîk, muâhât” is one of the leading arts of the “bedî” field and has been accepted as the core essence of the eloquence. And it is also important that it is the only art that depends on the harmony which is regarded as the most significant part of the language. İ’tilaf art in classical literatüre is devoted to the genres in itself. “îhâm-ı tenâsüb” and “teşâbühü’l-etrâf” arts used in the sense of art among “i’tilafın mülhakları” close to the “i’tilâf as we identify other literary arts have taken place in the eloquence terminology. However, in that they are based on the genres of art such as word- meaning adaptation of îğal, tevşih, tazmin to categorized as sub-titles of the i’tilâf, I think it would be useful to evaluate the compliance issues in a more organized manner . In this article has offered a modest proposal about the content and categorization of i’tilâf art. The space of sense, types and annexes of the i’tilâf is tried to be examined by the help of the examples taken from the Quranic verses.
