Mehmet GÖRMEZ
 

Hukuk ilmi İslamdan evvel mevcud değildi. Çinlilerin, Bâbillerin Hinduların, Yunanlıların ve Romalıların ancak kânunları vardı, fakat hattı hareket kâidelerinin üstünde mücerred bir hukuk ilimleri yoktu... Dünyada böyle bir mevzu üzerine yazılmış en eski eser mücerred hukuk ilminin vâzıı imam Şâfii'nin (150-204/767-820) "Hukukun Kökleri" (Usulu'l Fıkh) tesmiye ettiği er— Risâle adlı eseridir. (l)Bu eserden önce de islam âlimlerinin, özellikle kırk âzâlı bir akademi te'sis eden imam Ebu Hanife ve arkadaşlarının Fıkıh usulü meseleleri üzerinde fikir yürüttükleri, onladan istidlalda bulundukları bir gerçektir, ancak başvuracakları küllî kâideleri ilk olarak bir araya getirmek imam Şâfıi'ye nasib olmuştur. Fahru'-d-Din er-Râzi'nin (ö. 606/1210) dediği gibi "Aristo'nun Mantık ilmine nisbeti ne ise Şâfii'nin de hukuk ilmine nisbeti o'dur (2). Hukukun cihanşumul târihinde bir devir teşkil eden Er— Risâle Hadis usulü olarak da ilk te'lif olma şerefini hâiz bulunmaktadır.