Hüseyin KAHRAMAN

Bir râvî, bir başkasından aldığı hadisi, bu hadisle ilgili bir anlayış ve yorum geliştirdikten sonra nakleder. Râvînin hadisle ilgili bu anlama ve yorumlama çabasını etkileyen vakıalardan biri de, sahip olduğu fıkhî düşünce ve aynca III. asrın başlarından itibaren gündeme gelmeye başlayan mezhepleşme süreci ile bir mezhebe mensup olma keyfiyetidir. Bunun hem psikolojik hem de sosyal yönleri vardır. Özellikle amelî hayatla ilgili istikrar, çelişmezlik ve uygulama kolaylığı gibi düşünceler bu mezheplerden birine mensup olmayı fertler ve toplumlar için bir ihtiyaç haline getirmiştir. Bu özelliği ile mezhep mensubiyeti, ferdin ve toplumun hayatına şekil veren en önemli değerlerden biridir. Ancak mensubiyet düşüncesi, zaman zaman toplumun en azından bazı kesimlerinde, mezhebin imamı ve önde gelen isimleri tarafından ortaya konan görüşün "mutlak ve tek doğru" şeklinde algılanmasına neden olan aşırı bir bağlılığa dönüşebilmektedir. Fıkhî düşünce ve mezhep mensubiyetinin zaman zaman İslâm'ın temel kaynakları olan âyet ve hadislerin anlaşılıp yorumlanmasında önemli bir rol oynadığı görülmektedir. Bu makalede; iki hadisin farklı dönemlerde yazılmış hadis kitaplarındaki metinlerinin mukayesesinden hareketle fıkhî düşünce ve mezhepleşme sürecinin hadis metinlerine etkisi araştırılmaktadır.

A hadith narrator narrates a hadith after than analyses and comments it in his opinion. One of facts that may impress the narrator's analyses and comments efforts, is his juristic thought, denominationalism and to be member of a denomination that comes into view from the beginning of the III. century. The thought of stabilization, uncontradiction and practice easiness, especially in practical living, caused to be a necessity of the membership of a denomination. With its this property, the membership of denomination is one of merits that shapes to personal and social life. But, at least in some part of society, the membership thought is transformed into extreme attachment that causes to be perceived the denomination leader's opinion as absolute and unique true. This fact may play a part sometimes in understanding and comment of hadiths and verses. In this article, we investigated, in exemplifity of two hadiths, the effect of juristic thought and denominationalism on hadiths texts.