Hiyerarşiler ve Dini Topluluğun Örgütlenmesindeki Rolü / Hierarchies and Their Role in Organizing a Religious Community
Cilt/Sayı
2020 31. cilt - 3. sayı
Yazar
Sıddık AĞÇOBAN
Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Sosyolojisi ABD, Kırklareli, TÜRKİYE
Öz
Kolektivist yapıların temel dinamiğini toplumsal hiyerarşiler oluşturur. Diğer bir ifadeyle toplumdaki
hiyerarşik yapılar doğası gereği güçlü örgütlü yapılar tesis etmeye yönelir. Aynı durum dini
topluluk için de geçerlidir. Dini bir topluluğun kolektif doğası, kendisini en iyi onun hiyerarşik yapısında
belli eder. Bu çalışmada hiyerarşik yapıların dini birliği (kolektivizmi) nasıl örgütlediği ele
alınmakta ve bu kapsamda üç tür hiyerarşi tespit edilmektedir. Birincisi, maddi hiyerarşidir. Bu, dinin
kurumsal yapısı tarafından belirlenir, sert bir hiyerarşidir. İkincisi manevi hiyerarşidir. Bu, dinin
kurumsal olmayan yapısı tarafından belirlenir. Manevi hiyerarşinin başında din kurucusu (peygamber)
bulunur. Sırasıyla ona yakın kişiler hiyerarşinin katmanlarına yerleşir. Üçüncüsü ise kronolojik
hiyerarşidir. Bu hiyerarşi geleneklerin buyurgan niteliğini tanımlar. Dini bir gelenek, dini mesaja
ulaşmak isteyen bir birey veya toplum için bir başvuru kaynağına dönüşmüşse orada kronolojik bir
hiyerarşi tesis edilmiş demektir. Hiyerarşik yapılar bireyci anlayışların dışlanmasına yol açar. Hiyerarşik
yapılar arttıkça bireyselleşme azalır, Hiyerarşik yapılar azaldıkça bireyselleşme artar.
Anahtar Kelimeler
Toplum; hiyerarşi; dini topluluk; kolektivizm; gelenek
Abstract
Social hierarchies constitute the basic dynamics of collectivist structures. In other
words, hierarchical structures in society tend to establish strong organized structures by their nature.
The same situation is true for the religious community. The collective nature of a religious community
manifests itself best in its hierarchical structure. In this study, how hierarchical structures organize
religious unity (collectivism) is discussed and three types of hierarchies are determined in this
context. The first is the concrete hierarchy. This is determined by the institutional structure of religion,
it is a hard hierarchy. The second is the spiritual hierarchy. This is determined by the noninstitutional
nature of religion. The founder of the religion (prophet) is at the head of the spiritual
hierarchy. In turn, people close to him are placed in the layers of the hierarchy. The third is the
chronological hierarchy. This hierarchy defines the imperious nature of traditions. If a religious tradition
has become a reference for an individual or a society that wants to reach the religious message,
it means a chronological hierarchy has been established there. Hierarchical structures lead to the
exclusion of individualistic understandings. As hierarchical structures increase, individualization
decreases, as hierarchical structures decrease, individualization increases.
Keywords
Society; hierarchy; religious community; collectivism; tradition
