Ömer CERAN

 

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, İslam Felsefesi ABD, Ankara, TÜRKİYE

İbnü’l-ʿArabī İslam düşünce tarihinin en velud yazarlarından biri olarak kendisinden sonra birçok düşünürü etkilemiş bir mutasavvıftır. O, eserlerinde birçok farklı konuya değinmekle beraber gerek kendi zamanıyla gerek kendinden önceki çalışmalarla ilgili bize kapsayıcı aktarımlar yapmıştır. Onun değindiği konular arasında felsefenin tartışma alanına giren konular da bulunmaktadır. İbnü’l-ʿArabī bazı eserlerinde filozofların görüşlerine değinmiş ve onları kendi bakış açısıyla değerlendirmiştir. İslam Tarihinin çok erken dönemlerinden başlayarak bazı Müslüman grupların, diğer bazı Müslüman grupları çeşitli sebeplerle dinden çıkmakla itham ettiklerini görmekteyiz. İslâmî literatürde tekfir diye isimlendirilen bu durumun siyasi ve sosyal bazı sonuçları olmuş ve tekfire maruz kalan bazı kişilerin yaptırımlara da maruz kaldığı görülmüştür. Bu nedenle tekfir zaman zaman bazı kimse veya gruplar tarafından karşı tarafa karşı kullanılan bir silaha dönüşmüştür. Tekfire en çok maruz kalan gruplardan biri filozoflardır. İslam düşünce tarihinde bazı filozoflar bazı görüşlerinden dolayı dinden çıkmakla itham edilmiş ve bu durum onlara karşı toplumun değişik gruplarında da bir önyargı ve tepkiye sebep olmuştur. Biz bu çalışmamızda İbnü’l-ʿArabī’nin, el-Fārābī hakkında onu tekfir ettiği şeklinde yorumlanmaya müsait ifadelerini yine kendi eserleri bağlamında değerlendireceğiz. Bu çerçevede aynı zamanda İbnü’l-ʿArabī’nin felsefe ve filozoflara bakış açısını da tespit ederek değerlendirmeye çalışacağız. Ayrıca bize göre İbnü’l-ʿArabī’nin böyle bir ithamının kendisinin diğer metinleriyle karşılaştırıldığında kuşkuyla karşılanması gereken bir durum olduğunu ifade edeceğiz.

Being one of the most productive writers in the history of Islamic thought, Ibn al-ʿArabī is a Sufi who influenced many thinkers lived after him. Although he touches on many different subjects in his works, he has made comprehensive transfers about both his own time and the works conducted before him. Among the topics he touches on also contains the topics such as metaphysics and morality that are in the scope of philosophy. In some of his works, Ibn al-ʿArabī touches on the views of the other philosopher and evaluates them from his own point of view. Starting from the very early periods of Islamic history, we see that some Muslim groups accused some other Muslim groups of abandoning religion for various reasons. This situation, which is called "takfir" in the Islamic literature, had some political and social consequences and it was observed that some people who were subjected to takfir were also subject to sanctions. For this reason, takfir turned into a weapon used by some people or groups against the other party from time to time. One of the groups most exposed to takfir are philosophers. In the history of Islamic thought, some philosophers were accused of abandoning religion because of some of their views, and this situation caused a prejudice and reaction against them in different groups of society. In this study, we will evaluate Ibn al-ʿArabī's expressions about al-Fārābī, who is accepted as one of the founding philosophers of Islamic philosophy. In this context, we will also try to determine and evaluate Ibn al-ʿArabī's perspective on philosophy and philosophers. We will also express

that, in our opinion, such an accusation of Ibn al-ʿArabī should be viewed with suspicion compared

to his other texts.