Zülfikar DURMUŞ
Yrd.Doç.Dr., İnönü Ünv., İlahiyat Fak
Günlük yaşamın en önemli boyutlarından biri iktisattır. Yaşamın bu boyutu dinî literatürde genellikle "rızık" konusu olarak incelenir. İncelenen âyetlerde genelde iktisadî hayatın, özelde ise, rızkın, iman-amel-ahlak üçlüsüyle ilişki içinde olup-olmaması durumuna göre, dünyevî hayatın daha huzurlu veya tam tersi sıkıntılı bir hayat şeklinde olacağı Kur'ân pasajlarında ifadesini bulmaktadır. Yine çeşitli âyetlerde rızkı vermede fail konumunda hep "Allah" vardır: İnsanları zengin-fakir yapan, rızıkları daraltan-genişleten, taksim eden vs. Bu husus tamamen Kur'ân'ın ifade özelliğinden yani, onun Allah merkezli (theosentric) oluşundan kaynaklanmaktadır. Allah'ın insanı rızıklandırması, öz itibariyle insanın yeryüzünde yaşamını sağlayacak olan bütün rızıkları orada yaratması, hazırlamasıdır. Allah'ın insanların rızıklarını "genişletmesi", "daraltması" veya "taksim etmesi" ifadelerini Kur an bütünlüğü ve ifade özellikleri çerçevesinde anlamaya çalışılırsa, bunların insanlığın evrendeki rızıkları, doğuştan getirdikleri veya sonradan elde ettikleri güç ve yeteneklerle ele geçirme sürecini ifade ettiği görülür. İnsanları bu kapasitelerde yaratan ise Allah'tır. Kısaca, Allah'ın kullarına rızık vermesindeki yasası, kendi seçimleriyle sarıldıkları sebepler sayesinde rızkın kullara ulaşması, Allah'ın, o sebepleri rızık kazanmaya götürücü vesile ve o sebepleri onlara kolaylaştırması, çalışmak suretiyle onları rızık kazanmaya çağırması ve hatta bunu emretmesidir.
Economics is one of the utmost aspects of the daily life. This aspect of the life is generally studied as the 'food' subject in religious literatüre. Whether the wordly life will be more peaceful or contrarily troubled ıs mentioned in Qur'an passages with regard and respect to the existence or lackness of relation of the economic life -in general-, and of food (rızk) -in specific case- with faith-practice-morals triangle. Moreover, in most verses, there is always Allah in position of giving food for everything, who makes people rich or poor, diminishes and expands and distributes the food . This case sources from just Qur'an's characteristic of expression, i.e, from its being theosentric. Allah's feeding of man means, in fact, His preparation and creation of ali necessities and requirements for man to survive in the world. If the terms 'God's 'expansion', 'diminishion' or ' distribution' of food' are studied in context of Qur'an, it can be seen that these express the process of capturing/gaining the food in the Cosmos by means of innate or acquired power and skills. It is Allah who created man at certain capacities. In short, the rule of Allah in giving food is arrival of food by means which man choose on his own, and that Allah facilitates these means to become opportunity to reach food, and calls, even orders, for eaming food.
