Ali BULAÇ

Araştırmacı-Yazar

İslam'ın tarih ve gelenek sorunuyla karşı karşıya gelmesi pek erken bir tarihte başlar. Hz. Muhammed (s.a.)'in tevhid inancını açıklamaya koyulduğu Mekke toplumu ve genelde bütün Arap yarımadası, yerleşik unsurların, kökleri tarihin derinliklerine inen kurumların geleneksel bir yapı içinde insan hayatını ve toplumsal ilişkileri sıkı sıkıya sardığı bir özellik ortaya koyuyordu. Dolayısıyla, insana yeni bir dünya görüşü kazandırmak ve toplumu yeniden inşa etmek üzere yola çıkan bir din'in mevcut olan ve tarihten gelme güçlü unsurlarla da desteklenen yapı karşısında zorlanmalara uğraması doğaldı, insan, atalarından devraldığı ve kendisinin de çocuklarına ve torunlarına aktardığı belli davranış kalıplarına uyum sağlamada büyük bir yeteneğe sahiptir, insanın, kendisi, ailesi, çevresi ve tabiatla uyum sağlamasında, gelenek önemli bir rol oynar. Geleneksel yapı, bir anlamda ve hatta çoğunlukla bilinç denen olayın iyiden iyiye köreldiği ve alışkanlığa dönüşen davranışlar bütünü olduğundan, insanı etkin bir yönlendiricilikle daha kolay kuşatabilir. İnsanın, kendisini saran gelenek hakkında kuşkuya kapılması için ya temelden farklı geleneklerin egemen olduğu bir toplum içinde yaşamak zorunda kalması, ya da kendi geleneğine karşı şiddetli bir baş kaldırı ve dirençle uyarılması gerekir.