Mehmet OKUYAN

Yrd.Doç.Dr.. Ondokuz Mayıs Univ.. İlahiyat Fakültesi

Kur'an-ı Kerim'in tarihin belli bir zaman diliminde, belli bir coğrafyada ve yine belli bir ilk muhatap kitlesine hitaben nâzil olduğu gerçeği göz önüne alındığında, yirmi küsur senede peyderpey inen bu ilâhî kelamın nesnel anlamını tespit konusundaki en temel koşullardan biri. nüzul ortamının, diğer bir deyişle vahyin tabiî, tarihsel ya da olgusal bağlamının bilinmesidir. Burada sözü edilen bağlam, vahyin indiği yer. zaman, nüzule sebep teşkil eden hadise ya da şaluslar gibi unsurlardan oluşmaktadır. Kuşkusuz, bu unsurlar da büyük ölçüde esbâb-ı nüzul rivayetlerinde saklı bulunmaktadır.1 Zira esbâb-ı nüzul, nüzul ortamında meydana gelen bir hadise veya Hz. Peygambere yöneltilmiş bir soruya, vuku bulduğu günlerde, bir veya daha fazla ayetin, tazammun etmek (hadiseyi-soruyu kapsayan nitelik ve özellikleri içermek). cevap vermek veya hükmünü açıklamak üzere inmesine vesile teşkil etmekte; dolayısıyla vahyin nazil olduğu ortamı resmetmektedir.2 Esbâb-ı nüzul'ün vahyin nâzil olduğu tarihsel ortamı resmeden bir özelliğe sahip olması. Kur'an'ın sağlıklı şekilde anlaşılması noktasında ayetler arasında varolduğu ifade edilen müşkillerin halledilmesi. Kur'an pasajlarındaki müphem ifade birimlerinin açıklığa kavuşturulması ve hasr şüphesinin ortadan kaldırılması İması3 gibi olumlu katkılar sağladığı kuşkusuzdur.