Mahmut AYa
aTemel İslam Bilimleri Bölümü, Kelam AD, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Ankara
Kur’an, insanın duyu ve tecrübelerine doğrudan konu olmayan pek çok hakikati, dilin yapısal ve estetik formları olan çeşitli sanatlarla(teşbih, mecaz, temsil vb.) anlaşılır kılmaya çalışır. Bu hakikatler İslam literatüründe müteşabihat şeklinde kavramsallaşmıştır. Müteşabih kavramlara ilişkin anlama ve yorumlama yöntemi(te’vil), çoklu anlam olanağına izin veren yapısı ile yeni anlama ve yorumlama imkanının her zaman var olduğuna kapı aralar. Kur’an’da 24 Nur 35. Ayette söz konusu edilen “nur” kavramı, Tanrı’yı tanımlamanın imkansızlığını, ancak O’nun hakkında konuşmanın ve yorum yapmanın imkanını ima eder. Ancak bu imkan, ucu açık, keyfi ve sınırsız olmayıp, denetlenebilir ve kayıt altına alınabilir kriterlerle sınırlıdır. Müteşabih kategorisine dahil olan herhangi bir kavramın, ölçüsüz bir öznelciliğe açık hale getirilmesi, sadece kavramın kendi doğasını zorlama anlamına gelmez aynı zamanda Kur’an’ın anlam bütünlüğüne ilişkin uyumun da ortadan kaldırılması durumunu yaratır. Bu çalışma, ilahi nurun metafizik dönüşüm süreçlerine ilişkin pragmatik okumalara eleştirel bir bakış açısı sunmaktadır.
The Qur’an, tries to make the truths (statements) of not directly subject to human senses and experience understandable by using the aesthetic and structural forms of language such as tashbih, majaz, tamthil, metaphor. These truths are conceptualized as “muteşâbihât” in Islamic literature. The method of understanding and interpreting the text via allegorical concepts (ta’wîl), which is the structure allowing the possibility of multiple meanings, always opens the door to new meanings. Focused on the concept of “light” (nur) in the verse 24:35 of the Qur’an, this passage speaks to both the impossibility of defining God absolutely as well as the possibility and limits of contemplating and talking about Him. This possibility is not open-ended, unlimited and arbitrary; on the contrary, it is limited to certain criteria that can be controlled and measured. Unregulated and unrestricted exegesis of any concept included in the muteşâbihât category does not only mean to enforce the nature of concept but also eliminates harmony and integrity of the meaning of the Qur’an. This paper offers a critical perspective on the pragmatic exegesis related to metaphysical transformation processes of divine light (nûr).
