Ahmet ÖZDEMİRa
aTemel İslam Bilimleri Bölümü, Tefsir AD, Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Bitlis
Fakirlikle mücadele ya da onurlu bir yaşam sürdürme çabası, tarih boyunca insanoğlunun en büyük meselesi olmuştur. Bir kısım insanlar ya da toplumlar konfor içerisinde yaşarlarken diğer bir kısmı temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için gösterdikleri emeğin ötesinde maruz kaldıkları sistemlerin zorluklarıyla mücadele etmek zorunda kalmışlardır. Daha iyi bir yaşam için ilâhî dinlerde öngörülen yaşam tarzlarının yanında insanlığın da türetmiş olduğu çeşitli yaşam modelleri ve sistemleri söz konusudur. Ancak zaman zaman söz konusu model ve sistemlerin olumlu ve olumsuz yönleri tartışılmış ve tartışılmaya devam etmektedir. Bu açıdan bu çalışmamızda Kur’ân vasıtasıyla emredilen bir yardımlaşma modeli olarak zekât ile insanlar tarafından geliştirilen ama aynı zamanda Kur’an tarafından yasaklanan bir para kazanma modeli olarak faiz ele alınmıştır. Kur’an açısından zekât ve faizin ne olduğu ve aralarındaki ilişki ortaya konularak failleri konumunda olanlar ile bu uygulamalardan etkilenenlerin psiko-sosyal durumları karşılaştırmalı olarak ortaya konulmuştur. Her ikisinin, hem Kur’ânî hem de bilimsel veriler açısından toplumsal bütünleşme ve dayanışmaya, sosyal adaletin sağlanmasına ve fakirliğe etkileri tartışılmıştır.
Combating poverty or making effort for life with dignity has been the biggest deal of humanity throughout history. While some part of humans or society live in luxury, the others have to struggle against systems they are exposed besides the effort they put in to meet their basic needs. In addition to those that divine religions recommend, there are several life models and systems that humanity has produced for a better life. However positive and negative aspects of these life models and systems have sometimes been discussed. With this respect, zakat as a model of charity prescribed by Qur’an and interest as a model of making money which produced by humans but also banned by Qur’an are tackled in this study. By revealing what zakat and interest in terms of Qur’an and relation between them are, psycho-social states of the ones who are in position of the actor/the giver and the ones in position of whom are effected by/receiver are comparatively propounded. Effects of each aspect to social integration and solidarity, to securing social justice and to poverty are discussed in terms of Qur’an and scientific data.
