Dr.Bünyamin ERUL

A.Ü. İlahiyat Fakültesi

Bilindiği gibi sahabe hem Kur'an, hem de onu tebliğ, ta'lim ve tatbik için gönderilen Hz.Peygamber'in ilk muhataplarıdır. Onların İslam fıkhı ile ilgili bilgilerinin çoğunu, doğrudan doğruya Kur'an ve Hz.Peygamber'in sünneti oluşturmaktaydı. Kabul etmek gerekir ki, her bir sahâbi. sahip olduğu fıkhı melekesi ve muhakeme gücü nisbetinde bu iki kaynaktan azâmi şekilde yararlanıyordu. Bu dönemde, ilerleyen asırlarda alimlerin ortaya koyduğu herhangi bir usûl veya metodolojiden bahsetmek mümkün değildir. Henüz bir doktrin oluşmadığı gibi, ıstılahların birçoğu da oturmamıştı. Buna rağmen onların en büyük avantajları, "onları sonraki nesillerden üstün kılan meziyyetleri. hâlis bir Arapça selikasına ve teslimiyete çağıran sat" bir İslam fıtratına sahip olmalarıdır." Özellikle onlar, âyetlerin nüzul, hadislerime vürüd sebeplerine şâhid olmaları, hükümlerin tatbik edildiği olayların yaşandığı ortam ve şartları bilmeleri, târihî ve toplumsal bağlamlardan haberdâr olmaları sebebiyle ne fıkıh yazmaya, ne usûl oluşturmaya. ne de hükümlerin rukün veya şartlarını tesbit etmeye ihtiyaç hissetmişlerdir. Ekseriyet itibarıyla onlarda gördüğümüz genel eğilim; Kuran veya sünnet kaynaklı oluşuna, farz. veya mendüb, haram ya da mekruh olmasına bakmaksızın islenilen herşeyi yapmaya, hoş görülmeyen tüm hususlardan da kaçmaya çalışmak şeklinde idi. Genel olarak sahabe. terğih ve lerhib de dâhil olmak üzere Hz.Peygamber'den her ne duymuşsa ve O'nun ne yaptığını görmüşse buna göre amel etme temayülü içerisindeydiler.