Mehmet KUBAT

Yrd.Doç.Dr., Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kelâm Anabilim Dalı
 

İnanca dair hususlarda aklın nassları te'vile yetkili olmadığı savından hareketle tutum alan; yorumu, vahyedilmiş metnin anlamının dışına çıkmak olarak algılayan ve bu nedenle akla dayalı bütün te'vil, tefsir ve yorumları reddeden selefiyye, itikadı konuları ispat hususunda aklî yöntemleri kullanan kelâmcılan şiddetle eleştirmiştir. Bu açıdan selefî öğreti; akıl karşıtı, katı muhafazakar, dogmatik, atomist, dar söylemci ve literalisttir. Selef önderleri, itikadî hususlarda aklî izahlardan sakınarak, nasslarda anlatılan müslümanlık anlayışını teşbihe düşmeksizin ve tefsir, te'vil veya yorum olmadan, fazlasız, eksiksiz ve keyfiyetsiz olarak, aynen kabul ettiklerini, böylece ilk dönem İslâm toplumunun dini anlama ve açıklamada oluşturdukları geleneğe tümüyle bağlı kaldıklarını iddia etseler de, bu sav gerçeği tam olarak yansıtmaz. Çünkü tarihsel süreçte bu anlayış, bir yandan Mu'tezilî ve Sünnî ulemâ tarafından yetersiz bulunarak, öbür yandan da bizzat selefiyyenin önderleri tarafından terkedilmiş, böylece yorum veya itikadî hususların rasyonel temellerinin belirlenmesi zorunlu olarak başvurulan bir yöntem olmuştur. Bu boyutuyla selefî dinî söylem tarihseldir.

Salafiyya, particularly in the matter of belief, claims that reason can not be commented on the nass, and that paraphrasing the nass means to go beyond the revealed the meaning. Consequently Salafiyya rejects ali sorts of comments and paraphrases. The advocates of the sect also strongly criticizes the teologists who propose to use reasoning, concerning the issues of beliefs. By way of this perspeetive, salafi doctrine seems to be dogmatic, irrational, intolerable, strongly conservative, atomist, narrow-minded and literalist. The leading persons of the sect ignored or undermined the reason in the matters of faith, accepted the Qoranic view of Muslim without referring to any comment or paraphrase, without adding anything to or extracting from Qoran. They claimed to have adopted and maintained fully the early convention of understanding and explaining the religion. However ali these claims do not reflect the truth about their attitude and view of the holy book. Because in the course of history, this view has been left on one hand by Mutazila and Sünni schoiars and followers, and on the other hand by the advocates of Salafi sect and came to accept that for determining the rational grounds of matters of faith, they rejected, were to be referred. Consequently Salafi perspective or Salafi religious discourse is historical.