Hasan ÖZALPa
aFelsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Sivas
Tanrı-doğa ilişkisi antik bir tartışmadır. Felsefî gelenekte ise şüphesiz İbn Sina’nın konuya ilişkin görüşleri vardır ve önemlidir. İbn Sina’yı doğru anlamak için Aristoteles ve Plotinus’un konuya ilişkin görüşlerini bilmek gerekir. Aristoteles evrendeki fiziksel nedenleri sonsuza kadar götürmenin makul ve mümkün olmadığını düşünerek zorunlu olarak hareket etmeyen bir hareket ettiricinin varlığını kabul etmekteydi. Plotinus ise varlığın Tanrı’dan taşarak meydana geldiğini ifade eden taşma teorisini benimser. İbn Sina ise Südur teorisi ile kozmik sistemini inşa eder. Tanrı-doğa ilişkilerini de bu teori üzerinden açıklamaya çalışır. Her üç filozof da rastlantının doğada etkin olmadığını düşünmektedir. Şayet varsa bile ilinekseldir. Tanrı’nın doğası ise her üç düşünür açısından nihaî yetkinliktir.
God-nature relationship (Divine action) is an ancient debate. In the philosophical tradition, undoubtedly, Avicenna had his views on the subject and they are important. To properly understand Avicenna, we must know the views of Aristotle and Plotinus on the subject. Thinking that it is neither plausible nor possible to follow the physical causes in the universe to infinity, Aristotle was obliged to accept the existence of the unmoved mover. Plotinus, on the other hand, accepted the theory of emanation which states that existence occurred by spilling over from god. Avicenna builds his cosmic system on the theory of emanation. He also tries to explain God-nature relationships via this theory. All three philosophers think that the chances are not active in nature. The nature of God in terms of all three thinkers is the ultimate competence.
