Abdülvahid Yakub SİPAHİOĞLU

 

İslam Tarihi AD, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Erzurum

Klasik İslam tarihçiliğinin genel karakterinin rivayet tarihçiliği olduğu genel bir kabuldür. Ayrıca klasik İslam tarih yazıcılığının, rivayetlerin aktarılmasından ibaret olduğu ve klasik dönem müelliflerinin, eserlerinde sebep-sonuç ilişkisi, yorum ve eleştiri gibi unsurlara yer vermediği düşüncesi de bu kabulün temel unsurudur. Tarih metinlerinin; rivayetlerin, müellifin yorumlarına yer vermeyecek şekilde sıralanmasıyla oluşmuş yapısı da bu kanaati pekiştirmektedir. Ancak modern araştırmacılar bizi bu kanaatin dışına çıkmaya davet etmektedirler. İslam tarihçiliğinin ilk asırlarına odaklanan bu araştırmacılar, ilgili metinlerin ve müelliflerin tarihsel derinliğiyle ilgilenirken rivayetlerin, lafızların gösterdiklerinden çok daha ötesini söylediklerine işaret etmektedirler. Çalışmamız, Marshall Hodgson ve bazı modern araştırmacıların İslam tarih yazımı üzerindeki görüşleriyle rivayet tarihçiliğinin yapısı hakkındaki genel kabulü karşılaştırmakta ve Hodgson’un “isnad dökümantasyonu tekniği” kavramsallaştırmasına odaklanmaktadır. Bu karşılaştırmayla tarihçinin rivayet aranjmanı yoluyla okuyucuya neler söylüyor olabileceğini bulmaya çalışırken örnek bir olay olarak Taberî’nin Hz. Osman’ın Katli anlatımını inceleyeceğiz.

It is commonly accepted about the classical Islamic historiography; its general character was the narrative history. At the same time, these are common beliefs that classical Islamic historiography merely consists of transmission reporting narratives and classical authors did not include elements such as cause-and-effect relation, interpretation and criticism in their works. The arrangement of accounts in the historical texts that do not contain their author’s interpretations strengthen the aforementioned doxa. However, modern researchers have invited us to transcending this common belief. While these researchers that focus on the first centuries of Islamic history, interest the historical depth of the aforementioned texts and authors, they point out that the narratives refer far beyond the words they contain. Our study compares opinions of Hodgson and some modern researchers on Islamic historiography with the common view on the structure of narrative history and focuses on Hodgson’s conceptualization “technique of isnad documantation”.With this context, we analyze the Taberi’s text on “Murder of Uthman” as a case study while trying to find what the historian should tells to reader by the arangement of narratives.