XVI. yüzyıl Osmanlı düşünürlerinden olan Taşköprîzâde Ahmet Efendi (1495-1561) kelâm, fıkıh, tefsir, ahlâk, mantık, biyografi, ilimler tarihi, Arap dili ve edebiyatı, tıp gibi pek çok alanda eserler kaleme almıştır. Osmanlı âlimlerini tanıttığı eş-Şekâikun-numâniyye eseriyle meşhur olmuştur. Miftâhu’s-saâde ve misbâhu’s-siyâde adlı eserinde İslâm düşünürlerinin ilimler tasnifi geleneğini sürdürmektedir. Mezkûr eserde din ve felsefenin konumlarını göstermekte, diğer ilimlerle olan münasebetlerine dair ipuçları da vermektedir. Düşünce dünyasında akıl ve vahyin birbiriyle olan münasebeti yüzyıllardır tartışılagelmiştir. Nitekim burada akıl felsefeyi, vahiy de dinî temsil etmektedir. Zira felsefî ilimlerde kaynak akıl iken, dinî ilimlerde vahiydir. Din ve felsefenin temel olarak konusu ve amaçları aynı olsa da kaynaklarının farklı olmasından dolayı pek çok düşünür tarafından farklı görüşlerle değerlendirilmişlerdir. İslâm felsefesinde Kindî ile başlayan İbn Rüşd ile önemli bir aşama kaydeden din-felsefe ilişkileri Osmanlı düşünürleri tarafından da ele alınmıştır. Taşköprîzâde Ahmed Efendi de bunlardan birisidir. O Miftâhu’s-saâde adlı eserinde zahir ilimleri dinî (şer’î) ve aklî (felsefî) ilimler olarak ele alır. İlimleri teorik ve pratik olmalarına göre de taksim eden düşünür, felsefe yani hikmet ilimlerinin kaynağı olarak İdris peygamberi görür. Ona göre İdris peygambere şeriat ilminin yanında, nazarî hikmet ve yıldızlar ilmi de verilmiştir. O halde peygamberdeki din ve felsefe bu açıdan bakıldığında birbiriyle çelişmez gözükmektedir. Bu çalışmada Taşköprîzâde’nin ilimler taksimi göz önüne alınarak, din ve felsefeye dair görüşleri ele alınacak, Osmanlı düşüncesine katkıları değerlendirilecektir.

Taşköprîzâde Ahmet Efendi (1495-1561), who is one of Ottoman philosophers in 17th century, has many works on kalam, Islamic law, logic, biography, history of sciences, Arabic language and literature and medicine. With his work named eş-Şekâikun-numâniyye, which introduces Ottoman scholars, he became popular. He continues the tradition of science classification of Islamic philosophers with his work Miftâhu’s-saâde ve misbâhu’s-siyâde. In this work he shows where the religion and philosophy stand, and gives clues about their relationship with other sciences. The relation between mind and revelation has been a discussion for many centuries. Here mind represents the philosophy and revelation represents the religion, because the source of philosophical sciences is mind, and it’s revelation for religious sciences. Since the sources of religion and philosophy is different even if their goals and subject are the same, many philosopher have been evaluated them with different opinions. The religion – philosophy relations, which had made a significant progress that started with Kindi and had been continued with Ibn Rusd, also handled by Ottoman philosophers, and Taşköprîzâde Ahmed Efendi is one of them. He divides the religious sciences to religious (spiritual) and mental (philosophical) in his work Miftâhu’ssaâde. The philosopher, who splits the sciences according to being theoretical and practical, sees Prophet Idris as the source of philosophical sciences. According to him, Prophet Idris has been granted with the knowledge of astrology besides the spiritual science. In this regard, the religion and philosophy of this prophet has no conflict in each other. In this study Taşköprîzâde’s division of sciences will be observed, his opinions on religion and philosophy will be handled, and his contributions to Ottoman philosophy will be evaluated.